Шахно Эпштэйн (10 снежня 1883 г., мястэчка Іўе Ашмянскага ўезду Віленскай губерніі – 27 ліпеня 1945 г., Масква) – вядомы яўрэйскі пісьменнік, грамадскі дзеяч, публіцыст і літаратуравед.

Нарадзіўся ў сям’і хасідаў, нашчадак вядомых равінаў. Да 16 гадоў вучыўся ў прыватных выкладчыкаў і ў іешыве, добра ведаў яўрэйскую і рускую літаратуру. Праявіўшы здольнасці да малявання, паехаў вучыцца жывапісу ў Варшаву, дзе ў 1903 годзе ўступіў у Бунд (яўрэйская сацыялістычная партыя). Выступаў за нацыянальна-культурную аўтаномію для ўсходнееўрапейскага габрэйства, стварэнне свецкай сістэмы асветы.

У 1905 годзе за ўдзел у рэвалюцыйных падзеях быў арыштаваны, пасля вызвалення па амністыі пераехаў у Вільню і пачаў працаваць журналістам: спачатку – у рускай газеце, затым перайшоў да публіцыстыкі на ідыш у бундаўскай газеце “Фолксцайтунг”. У 1906 годзе падчас выбараў у 2-ю Дзяржаўную думу вёў агітацыю за Бунд ў Гродзенскай губерніі, ізноў быў арыштаваны і высланы на 2 гады ў Валагодскую губернію, адкуль збег за мяжу.

З канца 1909 года Шахно Эпштэйн знаходзіцца ў ЗША, дзе стаў сакратаром Цэнтральнага савета Бунда, адным з заснавальнікаў Яўрэйскай сацыялістычнай федэрацыі.

Пасля Лютаўскай рэвалюцыі 1917 года Эпштейн прыехаў на Украіну, працаваў у кіеўскай “Фолксцайтунг”, быў сурэдактарам ​​адэскіх “Известий”. Пры расколе Бунда ў 1919 годзе ён увайшоў у Камуністычны Бунд (Комфарбанд), а ў жніўні таго ж года – у кампартыю Украіны. Пасля захопу Адэсы дзянікінцамі летам 1919 года Эпштейн працаваў у Беларусі, дзе рэдагаваў газету “Дер Штерн” і віцебскія “Известия”.

У 1921 годзе Эпштейн (верагодна, па заданні Камінтэрна) зноў пераязджае ў ЗША. Пад псеўданімам Іосіф Барсан рэдагаваў нью-ёркскі штотыднёвік “Дер эмес”, садзейнічаў далучэнню левага крыла Яўрэйскай сацыялістычнай асацыяцыі (ЯСА) да Працоўнай (камуністычнай) партыі ЗША. Пасля расколу ЯСА з 1922 г. разам з М. Ольгіным стаў сурэдактарам ​​газеты “Фрайхайт” – органа яўрэйскага аддзялення партыі.

Пасля вяртання ў Савецкі Саюз у 1929 годзе Эпштейн быў прызначаны галоўным рэдактарам харкаўскага штомесячнага літаратурнага часопіса “Ди ройте велт” (“Красный мир”). З сярэдзіны 1930-х гадоў Эпштейн супрацоўнічаў у яўрэйскім друку ў Маскве.

Акрамя ўсяго іншага, яго сур’ёзна непакоіла развіццё антысемітызму на антыгітлераўскім баку фронту. Ён прапаноўваў склікаць міжнародную канферэнцыю з нагоды антысемітызму ў славянскіх краінах.

24 жніўня 1941 г. Эпштейн выступіў на арганізаваным савецкімі ўладамі антыфашысцкім мітынгу прадстаўнікоў яўрэйскага народа.

У 1942-1945 гадах Шахно Эпштэйн – адказны сакратар Яўрэйскага антыфашысцкага камітэта. Ён стаў і адказным рэдактарам друкаванага органа камітэта – газеты “Эйникайт” і вёў яе да самай смерці 27 ліпеня 1945 года.

Эпштейн – аўтар шэрагу кніг на ідыш. Спачатку выступіў як літаратуразнаўца (крытыка-біяграфічны нарыс “Кнут Гамсун” (1912 г.), даследаванне “И. Л. Перец как социальный писатель” (1916 г.), “В стране социальной революции” (т. 1 – 1928, т. 2 – 1929) і іншыя працы). В 1921 г. была выдана пьеса Эпштэйна “Фрилингс-тойт” (“Весенняя смерть”). Займаўся перакладамі на ідыш рускіх і польскіх драматычных твораў.

Пры падрыхтоўцы выкарыстаны матэрыялы:

• Знаменитые евреи Ивьевщины // Проект «Административный регион Беларуси — организация соотечественников за рубежом» / [Ивьевский районный исполнительный комитет, отдел идеологической работы, культуры и по делам молодежи]. — Ивье. — 2015. — С. 17—19.

• Шахно Эпштэйн // Гісторыя, падзеі, людзі: летапіс горада Іўе / складальнікі: Г.І. Завадская, В.А. Навахрост. — Іўе: [Іўеўская цэнтральная раённая бібліятэка], 2009. — С. 289—290.

• Эпштейн Шахно // Электронная еврейская энциклопедия. — Режим доступа: https://eleven.co.il/jewish-literature/in-yiddish/15101/