Государственное учреждение культуры

Ивьевская районная
Библиотека

Адрес: 231337, Республика Беларусь,
Гродненская обл., г. Ивье, ул. 1 Мая, 4

Режим работы

Телефон: + 375 (1595) 69912            
+ 375 (1595) 69913

E-mail: info@ivie-lib.by

Menu
Close
Skip to content

Пазняк Янка (Ян Аляксандравіч) 

Грамадска-культурны і рэлігійны свецкі дзеяч, удзельнік беларускага хрысціянскага руху 20 ст., адзін з лідэраў заходнебеларускага нацыянальна-вызваленчага руху міжваеннага дваццацігоддзя, палітык, рэдактар і публіцыст. У заходнебеларускім друку выступаў пад псеўданімамі: Янка Дудар, Той Самы, Сяленец.

Нарадзіўся 19 лютага 1887 г. у в.Суботнікі Лідскага павета Гарадзенскай губерні. Паходзіў з сялянскай сям’і беларусаў-католікаў: бацькі – Аляксандар і Ганна (з дому Тучкоўскіх) Пазнякі. Атрымаў агульную сярэднюю і музычную адукацыю.

У маладосці далучыўся да беларускага руху. У 1909–1912 гадах удзельнічаў у працы беларускіх хрысціянска-асветніцкіх суполак. У 1913–1915 гг. у Вільні сумесна з А.Бычкоўскім, Б.Пачопкам і А.Лявіцкім (Ядвігіным Ш.) прымаў удзел у выданні першай беларускай каталіцкай газеты “Biełarus”. У 1917-м Янка Пазняк стварае аматарскі беларускі тэатральны гурток. У 1918–1920 гадах служыў арганістам у касцёле ў Лаварышках каля Вільні, пасля у касцёле Святога Яна ў Вільні.

З 1919 г. ён працуе ў Ашмянскім павеце. Тут за беларускую працу польскія ўлады арыштавалі яго і пасадзілі ў астрог, пасля вызвалення знаходзіўся пад надзорам жандармерыі 8 месяцаў.

Актыўна ўдзельнічаў у беларускім хрысціянска-дэмакратычным руху, асабліва пасля пераносу ў 1921 годзе яго цэнтра ў Вільню. Член Хрысціянскай дэмакратычнай партыі з моманту яе заснавання ў маі 1917 года ў Петраградзе. У 1928–1936 гадах рэдагаваў газету “Biełaruskaja krynica”. З 1938 года Ян Пазняк рэдагаваў часопіс “Хрысціянская думка”, дапамагаў выдаваць грамадскі часопіс “Самапомач”. Выступаў у друку з артыкуламі, у якіх між іншага каментаваў бягучыя палітычныя падзеі, аналізаваў грамадскую, рэлігійную і культурную сітуацыю беларускай меншасці ў Польшчы, акрэсліваў кірункі яе дзейнасці для абароны сваіх правоў, тлумачыў ідэалагічныя падставы хрысціянскага дэмакратызму.

З 1925 г. Ян Пазняк працуе ў Міцкунскай гміне пад Вільняй. Напісаў брашуру на беларускай мове “Самаўрад вясковых гмін” (Вільня, 1929), за якую атрымаў званне ганаровага грамадзяніна гміны.

Супрацоўнікі рэдакцыі «Biełaruskaj krynicy» ў Вільні. Янка Пазняк – першы справа

З 1928 года – сакратар Прэзідыума ЦК Беларускай хрысціянскай дэмакратыі, з 1936 – старшыня Прэзідыума Беларускага народнага аб’яднання. Арганізатар беларускіх сялянскіх мастацкіх калектываў і стваральнік беларускіх вясковых школ. З пачатку 1930-х – старшыня Віленскага беларускага нацыянальнага камітэта.

З прыходам у Заходнюю Беларусь савецкіх войск у 1939 г. арыштаваны органамі бяспекі. Паводле адной з версій да чэрвеня 1941 г. знаходзіўся ў турме ў Старой Вілейцы недалёка ад Маладзечна. Дата, месца і акалічнасці смерці застаюцца невядомымі.

Пры падрыхтоўцы выкарыстаны:

  • Врублеўскі, В. Янка Пазняк / Валянцін Врублеўскі // Iве  Юрацiшкi. — Мінск: А. М. Вараксін. — 2010. — C. 123—126.

  • Пазняк Янка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6-ці тамах. Т. 5. — Мінск. — С. 377.

Пазняк Янка (Ян Аляксандравіч) 

ГУК “Ивьевская районная библиотека”

Адрес: 231337, Республика Беларусь,

Гродненская обл., г. Ивье, 

ул. 1 Мая, 4

Телефон: + 375 (1595) 69912
+ 375 (1595) 69913

E-mail: info@ivie-lib.by

При использовании материалов
сайта гиперссылка на источник обязательна