Каляндар юбілейных гісторыка-культурных падзей Іўеўшчыны на 2021 год

СТУДЗЕНЬ

70 гадоў з часу масавага стварэння калектыўных гаспадарак – калгасаў у Іўеўскім раёне.
100 гадоў назад на беларускай мове пачалі друкавацца “Нядзельныя евангеллі і навукі” (3 тамы) Ільдэфонса Бобіча, былога святара Іўеўскага касцёла.

65 гадоў з дня нараджэння Пілюк Ядвігі Эдвардаўны (03.01.1956, в. Урцішкі Іўеўскага раёна), кандыдата сельскагаспадарчых навук, дацэнта, вучонага ў галіне селекцыі маслінавых культур (рапса), лаўрэата Дзяржаўнай прэміі Беларусі (2008).

80 гадоў з дня нараджэння Эдуарда Іванавіча Міхневіча (21.01.1941, в. Чаркесы Іўеўскага раёна), доктара тэхнічных навук, прафесара, загадчыка кафедры Беларускага нацыянальнага тэхнічнага ўніверсітэта (БНТУ), акадэміка Міжнароднай і Беларускай інжынерных акадэмій.

ЛЮТЫ

60 гадоў з часу стварэння ў Іўеўскім раёне саўгаса “Чарнэлі” (1961).

60 гадоў з дня нараджэння Васільева Аляксея Уладзіміравіча (23.02.1961, г. п. Юрацішкі Іўеўскага раёна), урача-інфекцыяніста, кандыдата медыцынскіх навук (2003), дацэнта кафедры інфекцыйных хвароб Гродзенскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта (з 2006 г.).

САКАВІК

100 гадоў назад (18.03.1921) Іўеўшчына ўвайшла ў склад Польшчы (падпісана пагадненне паміж Польшчай і Савецкай Расіяй).
125 гадоў з дня нараджэння Якава Іванавіча Жынько (13.03.1896, в. Морына – 22.08.1937), памочніка армейскага інспектара Беларускай ваеннай акругі, палкоўніка.
75 гадоў з дня нараджэння Рыбакова Мікалая Мікалаевіча (14.03.1946, г.п. Іўе – 1986), удзельніка вайны ў Афганістане, прапаршчыка Савецкай Арміі, камандзіра ўзвода па рамонту бранетанкавай тэхнікі. Узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зоркі (пасмяротна). Пахаваны ў Гродне.

90 гадоў з дня нараджэння Яцкевіча Мечыслава (26.03.1931, в. Бокшышкі Іўеўскага раёна), польскага літаратуразнаўца, культуролага, перакладчыка, эсеіста, публіцыста.
40 гадоў з дня нараджэння Гецэвіча Андрэя Казіміравіча (27.03.1981, в. Ліпнішкі), кандыдата гістарычных навук, дацэнта.

КРАСАВІК

190 гадоў таму на Ашмяншчыне пачалося паўстанне супраць царызму начале з генералам Генрыхам Дэмбінскім. У той час амаль уся тэрыторыя Іўеўскага раёна ўваходзіла ў склад Ашмянскага павета.
175 гадоў з дня нараджэння Ігнація Кароля Корвін-Мілеўскага (27.04.1846, Геранёны – 1926), вядомага ў Еўропе мастака, калекцыянера, мецэната, публіцыста.

МАЙ

335 гадоў з часу (1686 г.), калі знакамітыя Агінскія перадалі Іўе ў заклад магнатам Сапегам.
65 гадоў з дня нараджэння Мікуліч Ларысы Емяльянаўны (01.05.1956 г., в.Чапунь), беларускай актрысы тэатра лялек, уладальніцы прыза Беларускага саюза тэатральных дзеячаў “Крыштальны анёлак” (2010), знака Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь “За значны асабісты ўклад у развіццё культуры Беларусі”. З 2000 г. працуе ў Гродзенскім абласным тэатры лялек.

ЧЭРВЕНЬ

130 гадоў з дня нараджэння Францука Яна Станіслававіча (01.06.1891, в. Ліпнішкі Іўеўскага раёна – пасля 1968), каталіцкага святара заходняга абраду, удзельніка беларускага хрысціянскага руху, духоўнага пастыра і педагога.
80 гадоў таму (25.06.1941) каля мястэчка Суботнікі адбылася першая бітва 24-й стралковай Самара-Ульянаўскай дывізіі генерала Кузьмы Мікітавіча Галіцкага з 19-й танкавай дывізіяй генерал-лейтэнанта фон Гота. Бітва працягвалася 3 дні каля населеных пунктаў: Сурвілішкі, Трабы, Юрацішкі і ў навакольных мясцінах.

90 гадоў з дня нараджэння Клінцавіча Віктара Юльянавіча (27.06.1931, в. Чаркесы Іўеўскага раёна – 04.02.2001), доктара медыцынскіх навук (1991), вядомага спецыяліста ў галіне грудной хірургіі Беларусі, лаўрэата Дзяржаўнай прэміі БССР (1988).

ЛІПЕНЬ

85 гадоў з дня нараджэння Дзедуля Вацлава Іванавіча (22.07.1936, в. Урцішкі Іўеўскага раёна), урача-тэрапеўта, кандыдата медыцынскіх навук (1969), у 2001–2006 – загадчыка 2-й кафедры ўнутраных хвароб Гродзенскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта, дацэнта, вучонага, педагога.

ЖНІВЕНЬ

50 гадоў назад (1971) была адкрыта Юрацішкаўская дзіцячая музычная школа. З 2004 пераўтворана ў дзіцячую школу мастацтваў. З 27 снежня 2011 года была створана дзяржаўная ўстанова адукацыі “Юрацішкаўская дзіцячая школа мастацтваў”.

80 гадоў таму (02.08.1941) у лесе каля вёскі Стоневічы немцы расстралялі 220 яўрэяў. Гэта была першая акцыя па знішчэнню іўеўскіх яўрэяў.

80 гадоў назад (1941) ў вёсцы Белы Бераг фашысты расстралялі дэпутата Вярхоўнага Савета СССР Марыю Мікалаеўну Чэрнік і яе сына Мікалая.

460 гадоў гадоў (1561) з часу выдачы татарам ад караля Польшчы і Вялікага князя ВКЛ Жыгімонта II Аўгуста прывілея на шляхецтва. Яны былі ўпершыню ў Еўропе і ў свеце ўраўняны з хрысціянамі на шлюбы і атрымалі права на беларускія імёны і прозвішчы. Адбыўся іх першы перапіс.
90 гадоў з дня нараджэння Дзюбайлы Паўла Кузьміча (05.08.1931, в. Кукарава Бярэзінскага раёна Мінскай вобласці – 1995), былога дырэктара Бакштаўскай СШ, доктара філалагічных навук, беларускага пісьменніка, выдатнага крытыка і літаратуразнаўца.

90 гадоў з дня нараджэння Врублеўскага Валянціна Антонавіча (06.08.1931, в. Крычнікі Іўеўскага раёна), педагога, гісторыка і краязнаўца. Аўтар публікацый па гісторыі Іўеўскага раёна, гісторыі Вялікага Княства Літоўскага і інш.
50 гадоў з дня нараджэння Звярко Уладзіміра Лявонцьевіча (24.08.1971, в. Ліпнішкі Іўеўскага раёна), урача-акушэра-гінеколага вышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі, кандыдата медыцынскіх навук (2003), дацэнта (2007). Прарэктар па лячэбнай рабоце УА “Гродзенскі дзяржаўны медыцынскі універсітэт” (2010-2012). З 2012 г. галоўны ўрач установы аховы здароўя “Гродзенскі абласны клінічны перынатальны цэнтр”. Узнагароды: ганаровыя граматы Гродзенскага аблвыканкама і Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь, знак “Выдатнік аховы здароўя Рэспублікі Беларусь” (2012) і інш.

55 гадоў з дня нараджэння Колышко Аляксандра Мар’янавіча (28.08.1966, в. Крычнікі Іўеўскага раёна), псіхолага, спецыяліста ў галіне педагагічнай псіхалогі, кандыдата псіхалагічных навук (2012), загадчыка кафедры агульнай і сацыяльнай псіхалогіі Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта ім. Я. Купалы (з 2013), дацэнта.

ВЕРАСЕНЬ

25 гадоў з часу адкрыцця (26.09.1996) помніка воінам-афганцам ў парку на Камсамольскай плошчы г.п.Іўе. –

КАСТРЫЧНІК

80 гадоў назад (у пачатку кастрычніка 1941 г.) гітлераўская зондэркаманда пачала масавы расстрэл мясцовых жыхароў, былых савецкіх актывістаў.

ЛІСТАПАД

390 гадоў таму (1631) па загаду Мікалая Кішкі, уладара Іўя, пры Іўеўскім касцёле святых апосталаў Пятра і Паўла пабудаваны кляштар бернардзінцаў, мураваны корпус якога далучаўся да паўночнага фасада касцёла.

СНЕЖАНЬ

70 гадоў з дня нараджэння Кліменка Івана Дзямідавіча (03.12.1951, г.п. Юрацішкі), беларускага мастака, майстра манументальнага і станковага жывапісу, педагога, прафесара Беларускай Акадэміі мастацтваў.